Wypadek przy pracy — co warto wiedzieć

Wypadki przy pracy kojarzą się najczęściej z zawodami wysokiego ryzyka. Praktyka pokazuje jednak, że mogą się one przydarzyć każdemu, bez względu na stanowisko i branżę. Dlatego warto wiedzieć, jak postępować w takiej sytuacji, co w świetle prawa jest uznane za wypadek przy pracy i o jakie świadczenia może ubiegać się poszkodowany pracownik.

Wypadki przy pracy w liczbach

Jak podaje Główny Urząd Statystyczny, w 2021 roku doszło do 68777 wypadków przy pracy. To o prawie 10% przypadków więcej niż jeszcze rok wcześniej. W naturalny sposób wpłynęło to również na wskaźnik wypadkowości, czyli liczbę poszkodowanych przypadających na 1000 pracowników. Wskaźnik ten wzrósł z 4,62 do 5,10. Choć liczba uczestników wypadków śmiertelnych utrzymała się na takim samym poziomie, jak w 2021 roku, może niepokoić fakt, że w ubiegłym roku liczba poszkodowanych w wypadkach z innymi skutkami urosła o prawie 10%. W których województwach do wypadków przy pracy dochodzi najczęściej? Najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w województwach: podlaskim (6,53), opolskim (6,32) oraz warmińsko-mazurskim (6,13), a najniższy w województwach: mazowieckim (3,67) i małopolskim (3,91).

Wypadek przy pracy — kto jest najbardziej narażony

Jakie zawody są w grupie ryzyka? W których branżach wypadki przy pracy zdarzają się najczęściej? Jak podaje GUS, na który powołuje się Centralny Instytut Ochrony Pracy, w latach 2005-2010 aż 5% wszystkich zgłoszeń pochodziła od ślusarzy. Co ciekawe, na drugim miejscu znaleźli się sprzedawcy i demonstratorzy, a w pierwszej dziesiątce pojawiły się również takie zawody jak sprzątaczka biurowa oraz pielęgniarka. Nie oznacza to jednak, że pozostałe grupy zawodowe są wolne od takich problemów. Przykładowo, jednym z najczęstszych wypadków przy pracy w biurze jest upadek. Wystarczy bowiem chwila nieuwagi, żeby zahaczyć o krzesło, dywan lub sprzęt biurowy. Jak widać, nawet z pozoru bezpieczna praca, może skończyć się wypadkiem.

Wypadek przy pracy — definicja

Warto wiedzieć, że nie każde zdarzenie, w którym pracownik zostaje poszkodowany, będzie uznane za wypadek przy pracy. Termin ten został dokładnie zdefiniowany w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zgodnie z artykułem 3 ust. 1 wspomnianej ustawy za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

W dalszej części ustawy (art. 3 ust. 2 ) czytamy, że:

Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Ponadto, zgodnie z art. 3 ust. 3 do wypadku przy pracy może dojść również w przypadku:

uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe;
wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;
odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy (szczegóły w ustawie)
wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej pracy na rzecz tych spółdzielni (szczegóły w ustawie);
wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
wykonywania pracy na podstawie umowy uaktywniającej,
współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej i współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej (szczegóły w ustawie);
wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;
odbywania służby zastępczej;
nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej (szczegóły w ustawie);
kształcenia się w szkole doktorskiej przez doktorantów otrzymujących stypendium;
wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Wypadek przy pracy — obowiązki pracodawcy

Pracodawca ma obowiązek zapewnić udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu pracownikowi, a także zabezpieczyć miejsce zdarzenia. Ponadto, do zadań przełożonego należy również powołanie zespołu powypadkowego, który ustali okoliczności, w których doszło do zdarzenia i odpowiednio zakwalifikuje wypadek. W skład takiego zespołu wchodzi społeczny inspektor pracy oraz pracownik BHP. Ich rola polega na przesłuchaniu poszkodowanego, świadków oraz pracodawcy, a także dokładnych oględzin miejsca wypadku. Na podstawie zebranych informacji, zespół powypadkowy stworzy protokół, który otrzyma zarówno poszkodowany, jak i pracownik.

Wypadek przy pracy — obowiązki pracownika

Podstawowym obowiązkiem pracownika jest zgłoszenie wypadku pracodawcy na piśmie, o ile pozwala na to jego stan zdrowia. W dokumencie powinny znaleźć się:

dane poszkodowanego i pracodawcy,
dane świadków,
miejsce i czas wypadku,
opis zdarzenia.

Jeśli poszkodowany pracownik ubiega się o zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, powinien złożyć następujące dokumenty:

protokół powypadkowy (pracownik),
karta wypadku (zleceniobiorca),
decyzja lekarza o niezdolności do pracy (jeśli do niej doszło) ,
zaświadczenie płatnika składek (odpowiednie druki znajdziesz na stronie ZUS-u).

Wypadek przy pracy — możliwe świadczenia

Jeśli zdarzenie zostanie uznane za wypadek przy pracy, poszkodowany może otrzymać następujące świadczenia:

zasiłek chorobowy — to rodzaj świadczenia, które przysługuje ubezpieczonej osobie w ramach ubezpieczenia chorobowego. Świadczenie otrzymuje osoba, która z powodu choroby czy wypadku stała się czasowo niezdolna do pracy. Wysokość zasiłku chorobowego wynosi 100% podstawy wymiaru;
"świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;
"zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
"jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
"renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;

Należy jednak pamiętać, że świadczenie nie zostanie przyznane, jeśli poszkodowany pracownik:

umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa naruszył przepisy o ochronie życia i zdrowia i udowodniono, że to była jedyna przyczyna wypadku;
przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, ponieważ był nietrzeźwy, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Wypadek przy pracy — podsumowanie

O ile wypadek przy pracy nie był groźny, cała sprawa skończy się na krótkotrwałym zwolnieniu lekarskim i zasiłku chorobowym. Wszystko komplikuje się jednak, gdy hospitalizacja się przedłuża, a osoba, która ucierpiała w wypadku, nie może podjąć pracy. Świadczenia z ZUS-u mogą okazać się wówczas niewystarczające.Warto się przed tym zabezpieczyć i pomyśleć o ubezpieczeniu na życie.