Długotrwałe przebywanie na mrozie może prowadzić do powstania odmrożeń i hipotermii. Co właściwie dzieje się wówczas w organizmie? Kto jest najbardziej narażony na odmrożenia i hipotermię? Co zrobić, żeby do nich nie doszło? Jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku podejrzenia hipotermii i/lub odmrożeń?
Hipotermia – co to takiego
Hipotermia to stan zagrażający życiu, w którym temperatura ciała wynosi 35 stopni Celsjusza lub spada poniżej tej wartości. Przyczyną hipotermii jest brak równowagi pomiędzy ciepłem wytwarzanym przez nasze ciało, a tym które tracimy. Innymi słowy, do hipotermii może dojść gdy organizm zbyt szybko traci ciepło i nie jest w stanie go wytworzyć. Efektem jest wychłodzenie organizmu. Najszybciej dochodzi do niego na przykład, kiedy zbyt długo przebywamy w zimnej wodzie. Dzieje się tak, ponieważ woda jest doskonałym przewodnikiem ciepła.
Hipotermia – objawy
Jak rozpoznać objawy hipotermii? Symptomy różnią się od siebie, w zależności od tego, czy mamy do czynienia z łagodną czy ostrą hipotermią. Jeśli doszło do łagodnej hipotermii typowe objawy to:
- drżenie mięśni,
- ból głowy,
- nudności i wymioty,
- zawroty,
- problemy z artykulacją.
Wraz z obniżeniem temperatury ciała stan chorego pogarsza się. Kiedy osiąga krytyczną wysokość 32 stopni Celsjusza, pojawiają się zaburzenia świadomości, połączone ze spowolnieniem psychoruchowym. Jeśli poszkodowany nie otrzyma pomocy, pojawiają się problemy z oddychaniem i zaburzenia rytmu serca.
Hipotermia – grupy ryzyka
Głęboka hipotermia to stan zagrożenia życia. Są jednak takie osoby, dla których nawet łagodna hipotermia może być niebezpieczna. Są to:
- osoby starsze – termoizolacja pogarsza się wraz z wiekiem, a choroby współistniejące mogą spowodować, że szybciej dojdzie do hipotermii,
- dzieci – mają dużą powierzchnię ciała w stosunku do masy, co sprzyja szybkiej utracie ciepła,
- osoby z chorobami psychicznymi lub demencją – brak orientacji w terenie i/lub zaniki pamięci mogą doprowadzić do tego, że osoba chora będzie długo przebywać na mrozie, co doprowadzi do hipotermii.
Hipotermia – pierwsza pomoc
W przypadku podejrzenia hipotermii należy postępować ostrożnie. Chodzi o to, by rozgrzewać taką osobę stopniowo: zdjąć mokre ubranie, nakryć kocem i podać coś ciepłego do picia. Nie wolno chorego gwałtownie pocierać, ponieważ może to doprowadzić do zaburzeń rytmu serca. Zaszkodzić może również rozgrzewanie przy pomocy termoforu z bardzo gorącą wodą czy przystawianie wychłodzonej osoby do rozgrzanego kaloryfera. W każdym przypadku należy wezwać karetkę.
Odmrożenia – jak powstają
Do odmrożenia dochodzi na skutek obkurczenia drobnych naczyń krwionośnych w naszym organizmie, kiedy temperatura powietrza spada poniżej 0. Najbardziej narażone na odmrożenie są palce rąk i nóg, a także nos i uszy, z powodu słabego ukrwienia. Ryzyko odmrożeń zwiększa:
- wilgoć i/lub duża wysokość,
- ciasne ubranie i/lub obuwie,
- zmęczenie,
- głód i odwodnienie,
- hipotermia,
- urazy,
- choroby układy sercowo–naczyniowego.
Stopnie odmrożeń – objawy
Stopnie odmrożeń pozwalają ocenić stan uszkodzeń:
- odmrożenia I stopnia – skóra jest bladowoskowa i wrażliwa na dotyk,
- odmrożenia II stopnia – chory nie odczuwa bólu, ale typowym objawem odmrożeń są bąble, wypełnione płynem surowiczym, które pojawiają się po 2–3 dniach,
- odmrożenia III stopnia – chory traci czucie (nie reaguje na dotyk i ból),
- odmrożenia IV stopnia – dochodzi do martwicy skóry oraz tkanek podskórnych, w skrajnych przypadkach nawet mięśni i kości.
Odmrożenia – profilaktyka
Jak zapobiec odmrożeniom? W normalnych warunkach jest to stosunkowo proste. Należy:
- smarować odsłonięte części ciała tłustym kremem,
- poruszać rękami i nogami, w przypadku długotrwałego przebywania na mrozie, co pobudzi krążenie,
- nosić ciepłe, najlepiej wełniane skarpety oraz czapkę.
Odmrożenia – pierwsza pomoc
Pierwsza pomoc przy odmrożeniach polega na stopniowym ogrzewaniu w wodzie od 25 do 40 stopni Celsjusza przez ok. 40-60 minut. Jeśli nie ma takiej możliwości, a odmrożenia dotyczą rąk, można je na przykład schować pod pachami, by nie narażać ich na dalsze działanie mrozu. Odsłonięte części ciała można również zabezpieczyć jałową gazą. Ponadto, tak samo jak w przypadku hipotermii, należy okryć taką osobę ciepłym kocem i podawać jej ciepłe napoje.
Hipotermia i odmrożenia – podsumowanie
Zima może być piękna. Żeby jednak móc cieszyć się jej urokami, warto dobrze się do tego przygotować i nie lekceważyć pierwszych objawów, które wysyła organizm. Dzięki temu unikniesz zagrożeń, jakie niesie ze sobą zbyt długie przebywanie na mrozie.