8 maja obchodzimy Światowym Dniu Świadomości Raka Jajnika. Jak podaje Onkonet, rak ten to drugi najczęstszy nowotwór żeńskich narządów rodnych. Ze względu na niejednoznaczne objawy jest nazywany cichym zabójcą. Tylko w 2020 roku diagnozę tę usłyszało 4669 kobiet. Niestety, aż 70% przypadków wykrywanych jest na późnym etapie choroby, co zmniejsza szanse na wyleczenie. Dlatego tak ważne jest to, by obserwować swój organizm i nie lekceważyć niepokojących symptomów. Sprawdź, jakie są objawy raka jajnika, aby być świadomą.
Rodzaje raka jajnika
Jak powszechnie wiadomo, jajniki to narządy żeńskiego układu rozrodczego. To w nich powstaje komórka jajowa, która niezapłodniona, powoduje menstruację. Warto wiedzieć, że nowotwór ten może powstać w różnych częściach jajników. Najczęściej rozpoznawanym typem raka tego narządu jest nabłonkowy nowotwór jajnika. Powstaje on z nabłonka, który pokrywa ten narząd. Typ ten stanowi prawie 90% wszystkich rozpoznanych przypadków. Pozostałe 10% chorych zmaga się z nienabłonkowym nowotworem jajnika. Inną typologię stosuje się natomiast, biorąc pod uwagę wzrost i rokowania w przypadku raka jajnika. Typ I rozwija się z nowotworów łagodnych lub o granicznym stopniu złośliwości – częściej jest wykrywany na początkowym etapie. Natomiast typ II występuje częściej - nowotwór ten ma charakter złośliwy i najczęściej niestety rozpoznaje się go w zaawansowanym stadium. Choroba już wtedy szybko się rozwija i szanse na wyleczenie są wówczas niewielkie.
Nowotwór jajnika – czynniki ryzyka
Na stronie pacjent.gov.pl możemy przeczytać, że do czynników ryzyka zachorowania na raka jajnika zaliczamy:
- wiek powyżej 50 lat,
- przebycie menopauzy,
- rak jajnika w rodzinie,
- odziedziczone nieprawidłowe geny (BRCA1 i BRCA2),
- stymulację owulacji,
- niepłodność,
- bezdzietność,
- endometriozę,
- nadmierną masę ciała,
- palenie papierosów,
- cukrzycę.
Nowotwór jajnika objawy – wczesne symptomy
Jakie są pierwsze objawy raka jajnika? Informacji na temat wczesnych objawów raka jajnika dostarczają nie tylko statystyki, ale także wpisy pacjentek na forach onkologicznych. Niestety symptomy te bywają na tyle niejednoznaczne, że bardzo łatwo je zbagatelizować, przypisać mniej groźnym schorzeniom, a nawet zrzucić na karb stresu czy przemęczenia. Wczesne objawy nowotworu jajnika, które powinny skłonić Cię do wykonania badań kontrolnych, szczególnie, jeśli zaobserwowałaś u siebie większość z nich i symptomy te utrzymują się przez dłuższy czas, bez wyraźnej przyczyny to:
- nienaturalnie zwiększony obwód brzucha, tzw. wodobrzusze,
- ból brzucha i miednicy,
- uczucie pełności, nawet po niewielkim posiłku,
- częstomocz z nagłym uczuciem ucisku na pęcherz.
Część pacjentek zgłasza również:
- krwawienia o podłożu ginekologicznym,
- wzdęcia, zaparcia, biegunki,
- chroniczne zmęczenie.
W przypadku zaawansowanego nowotworu jajnika dochodzi również do podwyższenia stężenia antygenu CA-125. U zdrowych kobiet jego stężenie nie przekracza 35 U/ml. Jest to specyficzna glikoproteina. Jej pojawienie się na jajnikach, w większości przypadków, świadczy o zmianie nowotworowej, chociaż może być objawem innego schorzenia, np. endometriozy. Dlatego niezbędna jest pogłębiona diagnostyka. Ponadto, gdy choroba jest już w zaawansowanym stadium, pojawia się płyn w jamie brzusznej.
Nowotwór jajnika – diagnostyka
Obecnie nie ma badań przesiewowych, nakierowanych stricte na wykrycie raka jajnika. Ten rodzaj nowotworu, w pierwszej fazie, przebiega bezobjawowo albo – jak już wspominaliśmy – daje niejednoznaczne objawy. Dlatego tak ważne są regularne wizyty u ginekologa, minimum raz lub dwa razy w roku. Diagnostyka raka jajnika opiera się głównie na USG dopochwowym. Duże znaczenie mają również badania laboratoryjne, a dokładniej, markery nowotworowe HE4 oraz CA-125. Na jego podstawie tworzy się tzw. Algorytm ROMA. Dzięki niemu można oszacować ryzyko zachorowania na raka jajnika. Jeśli wynosi ono 11,4 lub więcej, to znaczy, że pacjentka należy do grupy wysokiego ryzyka. Niestety, zlecenie na markery nowotworowe otrzymuje się najczęściej, gdy w rodzinie były przypadki zachorowań na raka jajnika i mamy do czynienia z obciążeniami genetycznymi lub kiedy u pacjentki pojawiły się już objawy kliniczne. Wówczas taka osoba kierowana jest na badanie genetyczne w kierunku mutacji BRCA1 i BRCA2.
Nowotwór jajnika – leczenie
W niektórych przypadku dziedzicznego raka jajnika, który występuje u ok. 10-15% pacjentek możliwe jest zastosowanie najnowszego leku z grupy inhibitorów PARP-olaparibu. To, jak będzie wyglądać leczenie raka jajnika, zależy jednak od wyników badania histopatologicznego pobranego wycinka zmiany nowotworowej. Wówczas można określić charakter zmiany i stopień zaawansowania choroby. Najczęściej łączy się leczenie chirurgiczne z chemioterapią. To, jakie narządy zostaną wycięte zależy od typu nowotworu i zaawansowania zmian chorobowych. Rzadziej w przypadku raka jajnika stosuje się radioterapię. Po zakończeniu leczenia nowotworu jajnika konieczne są badania kontrolne, zazwyczaj raz na trzy miesiące.
Rak jajnika – przerzuty
Przerzuty pojawiają się wraz z tym jak guz się powiększa i zaczyna naciekać na sąsiadujące narządy. Przerzuty w przypadku raka jajnika występują najczęściej w:
- węzłach chłonnych,
- wątrobie,
- jelitach,
- śledzionie,
- drogach limfatycznych.
Nowotwór jajnika – rokowania
Im wcześniej nowotwór jajnika zostanie wykryty, tym większe są szanse na całkowite wyleczenie. Znaczenie ma także rodzaj nowotworu. Gorzej rokuje nowotwór jajnika typu II. Jak podaje portal zwrotnikraka.pl: “Według statystyk epidemiologicznych dla stopni klinicznych przeżycia pięcioletnie pacjentek z rakiem jajnika wynoszą: I stopień: 93%, II stopień – 70%, III stopień – 37%, IV stopień – 25%”. Warto jednak podkreślić, że część lekarzy określa dziś rak jajnika mianem choroby przewlekłej.
Profilaktyka raka jajnika
Profilaktyka raka jajnika to, w dużej mierze, prowadzenie zdrowego trybu życia, w połączeniu z regularnymi wizytami u ginekologa. Duże znaczenie ma również wyeliminowanie czynników ryzyka, takich jak palenie tytoniu, nadmierna masa ciała czy niedopuszczenie do rozwoju cukrzycy. Ryzyko wystąpienia raka jajnika zmniejsza również:
- antykoncepcja hormonalna,
- karmienie piersią,
- wycięcie jajników i jajowodów,
- wycięcie macicy.
Rak jajnika – podsumowanie
Choć rak jajnika to nierówny przeciwnik, najnowsze badania kliniczne dają nadzieję, że wkrótce się to zmieni. Priorytetem dla lekarzy nadal pozostaje jednak wczesna wykrywalność tego nowotworu oraz poznanie jego genezy w przypadku, kiedy nie ma mowy o podłożu genetycznym. Dlatego tak ważne są regularne badania. Warto również pamiętać, że leczenie to długotrwały i nierzadko kosztowny proces. Dlatego warto pomyśleć o ubezpieczeniu na życie, które może zapewnić wsparcie finansowe w przypadku nowotworu złośliwego.
Artykuł ma wyłącznie charakter informacyjny. Porady w nim zawarte nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem. Tekst powstał na podstawie materiałów dostępnych na:
- www.zwrotnikraka.pl,
- https://www.onkonet.pl/dp_nnr_rak_jajnika.php,
- https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/jak zapobiegac-rakowi-jajnika.