Często spotykamy się z komunikatem w mediach, że Rada Polityki Pieniężnej obniżyła lub podwyższyła stopy procentowe. Co to oznacza i jaki wpływ może mieć na kredyty?. Czy nasze depozyty są zagrożone? W tym tekście postaramy się odpowiedzieć na te i inne pytania.
Co to jest stopa procentowa?
Sektory bankowe czy finansowe często działają w określonych mechanizmach. Od lat jednak pozostają one niezmienne: banki pożyczając pieniądze chcą na tym zarobić. Podczas decydowania się na kredyt często przeglądamy oferty kredytów i depozytów banków. Stykamy się wówczas z pojęciem “oprocentowanie”. Co to takiego?
Najprościej mówiąc: koszt dla pożyczającego, a zysk dla pożyczkodawcy. Jeśli decydujemy się na wzięcie kredytu, to bank ma obowiązek poinformować nas o tym, ile finalnie za niego zapłacimy - za pomocą wysokości oprocentowania. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku depozytów. Tutaj lokujemy pieniądze w banku i zyskujemy na oprocentowaniu
Ile może wynosić oprocentowanie i od czego jest uzależnione? Nad tego typu sprawami czuwa Narodowy Bank Polski (w skrócie NBP), który ustala z góry minimalną wysokość stóp procentowych. Czym są wspomniane stopy? NBP opisuje je jako: “Stopa procentowa to wyrażony procentowo koszt kredytu lub zwrot z zainwestowanych środków”. Krótko mówiąc - stopa procentowa wskazuje na to, ile zapłacimy za kredyt lub zarobimy na posiadanych w banku oszczędnościach.
Stopy procentowe - rodzaje
W Polsce rozróżniamy kilka rodzajów stop procentowych, którymi NBP stara się wpłynąć na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych. Przedstawimy najpopularniejsze z nich:
-
stopa referencyjna - określa minimalną cenę, po jakiej bank centralny organizuje operacje otwartego rynku na rynku międzybankowym;
-
stopa redyskontowa - określa cenę, po jakiej bank skupuje weksle od banków, nabyte wcześniej od swoich klientów;
-
stopa lombardowa - określa maksymalny poziom oprocentowania kredytów udzielanych przez bank centralny;
-
stopa depozytowa - określa oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Stopa określa m.in. minimalne oprocentowanie lokat na rynku;
-
stopa dyskontowa weksli
Zgodnie z ustawą NBP o wysokości stóp procentowych decyduje Rada Polityki Pieniężnej, specjalny organ, który składa się z prezesa NBP oraz dziewięciu członków powoływanych na kadencję przez polski parlament.
Jakie czynniki mogą wpływać na podwyższenie stopy procentowej?
Przez pewien okres bank centralny skupiał się za mocno na kontrolowaniu skali emisji polskiej waluty w gospodarce. Szczegółowo analizowano np. szybkość podaży pieniądza.
W Polsce od 2003 roku obowiązuje cel na poziomie 2,5% przy czym Rada Polityki Pieniężnej dopuszcza odchylenie od tej wartości. Zazwyczaj jest to około o 1 punkt procentowy w górę lub w dół.
Jak zmiany stóp procentowych wpływają na oprocentowanie kredytów hipotecznych i gotówkowych?
Dla kredytobiorców najważniejsze znaczenie ma to czy wzrost lub obniżka stóp procentowych wpływa na koszty kredytu. Z punktu widzenia osoby, która taki kredyt posiada jest sytuacja, w której Rada Polityki Pieniężnej zmniejsza stopy procentowe, ale w momencie brania kredytu zdecydowaliśmy się na oprocentowanie zmienne.
Z drugiej strony przy zmianach oprocentowania musimy liczyć się z tym, że będziemy mieć do czynienia ze wzrostem - a co za tym idzie z podwyższeniem kosztu kredytu. Istotne jest to, że stopy procentowe mają wpływ na stawkę WIBOR, która jest powiązana ze spłatą kredytu hipotecznego.
Biorąc kredyt ze stałym oprocentowaniem mamy pewność, że żadne zmiany kosztów nas nie dotkną. Z kolei kredyt ze zmiennym oprocentowaniem to gwarant stałej marży i zmiennego wskaźnika WIBOR(R), który może się zmieniać średnio co miesiąc, trzy lub nawet co pół roku.
Co oznacza dla gospodarki wzrost stopy procentowej?
Wzrost lub obniżenie stóp procentowych następuje wtedy, gdy szereg wskaźników ekonomicznych za tym przemawia.
Mamy tutaj na myśli takie wskaźniki jak:
-
inflacja,
-
stopa bezrobocia,
-
tempo wzrostu gospodarczego,
-
produkcja przemysłowa,
-
sprzedaż detaliczna,
-
wysokość kursów walutowych;
Narodowy Bank Polski uznał za najważniejszy z nich inflację - bo to właśnie jej podporządkowana jest polityka pieniężna. Jeżeli uznają, że podaż pieniądza jest za wysoka, to przyjmuje restrykcyjną politykę pieniężną, aby inflację zmniejszyć. Jedną z tych polityk jest podwyższenie stopy procentowej.
Co się dzieje w gospodarce gdy mamy do czynienia z ujemnymi stopami procentowymi?
To jest dość logiczne. Dodatnie stopy procentowe to nagroda dla inwestorów, którzy przez dany okres mogli zarabiać, tym samym ryzykując udzielaniem kredytów. Ujemna stopa procentowa to kara dla banków za to, że działały zbyt bezpiecznie i zachowawczo. Za to, że gromadzili gotówkę na rezerwach banku, zamiast nią obracać.
Takie działania mają przekonać banki do tego, aby pożyczały pieniądze, a nie je przechowywały. Wniosek? Kto nie ryzykuje, ten nie pije szampana. Tak samo jest niestety w przypadku banków, które na zachowawczym działaniu mogą więcej stracić niż zyskać.